W tym artykule przedstawimy, czym jest źródło światła LED i jakie typy lamp możemy obecnie spotkać. Natomiast w drugiej części poradnika omówione zostaną szczegółowo liczne zalety oświetlenia LED.
Prawdopodobnie każdy ma w swoim otoczeniu oświetlenie LEDowe, choćby lampę błyskową w smartfonie, lampkę na biurko, lampkę rowerową lub zasilane energią słoneczną lampy ogrodowe. Jednak w większości domów nadal używa się żarówek, lamp halogenowych czy energooszczędnych świetlówek kompaktowych. Warto wiedzieć, że wszystkie te źródła światła zużywają znacznie więcej energii niż LED. Technologia LED, która jeszcze w ubiegłej dekadzie dopiero się rozwijała, obecnie jest na najlepszej drodze, aby stać się normą zarówno w domu, jak i w zastosowaniach zewnętrznych.
Co to jest dioda elektroluminescencyjna (LED)?
Dioda elektroluminescencyjna, inaczej dioda świecąca, zwykle oznaczana jest powszechnie używanym skrótem LED (od angielskiego terminu Light Emitting Diode). Emituje ona światło pod wpływem prądu płynącego przez nią w kierunku przewodzenia. Jest bardzo mała i umieszczona w przezroczystej obudowie z dwoma wyprowadzeniami. W ostatnich dekadach technologia wytwarzania diod LED rozwinęła się dynamicznie, znacznie udoskonalono też ich charakterystyki. Jeśli chodzi o ich zastosowanie, to elektroluminescencyjne źródła światła są obecnie wykorzystywane prawie we wszystkich dziedzinach oświetlenia: od lampek sygnalizacyjnych przez podświetlenie ekranów monitorów komputerowych i telewizorów aż po coraz powszechniej stosowane oświetlenia wnętrz i obiektów zewnątrz.
Lampy LED, oprawy oświetleniowe i taśmy LED
W potocznym języku stosowany jest także termin lampa LED. W tym przypadku oznacza to źródło światła wyposażone w jeden z powszechnie stosowanych trzonków (w którym zainstalowano moduł sterujący oraz przetwornicę AC/DC) i zawierające wiele diod LED. Taka lampa może zastąpić w istniejącej oprawie oświetleniowej zwykłą lub halogenową żarówkę albo świetlówkę energooszczędną. Jej kształt może być podobny do żarówki lub lampy energooszczędnej. Lampy LED o większej mocy posiadają wentylator chłodzący zintegrowany z obudową.
Można również wybierać oprawy oświetleniowe zaprojektowane specjalnie do lamp LED. W takim rozwiązaniu projektanci zwracają szczególną uwagę na chłodzenie. Nowoczesna oprawa oświetleniowa LED nie zawiera oddzielnych diod LED – diody, a w pewnych przypadkach także przetwornica, są w pełni zintegrowane z oprawą. Na ogół taka oprawa oświetleniowa zawiera wiele diod elektroluminescencyjnych.
Na rynku dostępne są również taśmy LED – stosunkowo elastyczne i giętkie, wyposażone w diody LED. Można je przyciąć na konkretną długość i przyłączyć przewód zasilający. Taśmy LED stosuje się jako oświetlenie pośrednie w pomieszczeniach lub szklanych gablotach oraz na klatkach schodowych w celu poprawy bezpieczeństwa.
Rys.1. Różne typy lamp LED (źródło Fotolia).
Rys.2. Oprawa oświetleniowa LED do zastosowań zewnętrznych (źródło: Esylux).
Rys.3. Taśmy LED mogą być stosowane praktycznie w każdym kształcie (źródło: verlichtingswinkel.com).
Nagrzewanie
W porównaniu z tradycyjnymi źródłami światła diody LED emitują bardzo mało ciepła. Tak więc w przeciwieństwie do zwykłych lub halogenowych żarówek można je bezpiecznie dotykać. Z drugiej strony nie są one tak samo odporne na ciepło jak tradycyjne źródła światła – przegrzana dioda LED będzie miała krótszy okres użytkowania. Dlatego właśnie lampy LED są zawsze wyposażone w radiatorowy układ chłodzenia (rozpraszacz ciepła), a dla większych mocy – w wentylator, który zapewnia właściwe odprowadzenie ciepła. Producenci starają się utrzymać możliwie jak najniższą temperaturę pracy także w przypadku opraw oświetleniowych. Natomiast zimno nie wpływa ujemnie na diody LED. Można je zatem eksploatować na zewnątrz, nawet w temperaturach ujemnych.