Potrafimy skutecznie regulować efektywność energetyczną produktów takich jak lodówki, silniki elektryczne, ogrzewacze wody itp. Wszystkie te produkty są jednak używane w systemach. A właśnie w systemie uzyskuje się główne korzyści z oszczędności energii. Możemy, na przykład, zwiększyć efektywność źródeł światła, ale możemy też korzystać z systemu oświetlenia w taki sposób, aby zaświecały się one tylko wtedy, gdy światło jest potrzebne.
Sprawność systemu zależy jednak od świadomości znaczenia efektywności energetycznej już w trakcie projektowania, instalowania a następnie eksploatacji systemu w całym jego cyklu życia. Czy regulacja może odgrywać w tym jakąś rolę, czy też powinna zatrzymać się na etapie produktu? Jeżeli regulacja odgrywa rolę, to w jaki sposób można ten cel osiągnąć? Jeżeli nie to, jakimi innymi mechanizmami dysponujemy? Edukacja i szkolenie? Systemy zarządzania energią? Oto podsumowanie odpowiedzi członków Leonardo Energy na pytanie “Jak możemy wpływać na efektywność energetyczną systemów poprzez uregulowania prawne?”
Sprawność
Ponieważ istnieje wiele elementów wiążących się ze sprawnością, byłoby lepiej mówić o optymalizacji energetycznej systemów – i wdrażać ją. Uważa się, że energia ma kluczowe znaczenie we wszystkim, co robimy, a jednocześnie mamy skłonność do postępowania, jak gdyby była ona czymś oddzielnym od tego, co każde przedsiębiorstwo czyni. Preferowanym terminem, obejmującym wszystko, co w tym zakresie znajduje się pod kontrolą przedsiębiorstwa, mogłaby być “efektywność energetyczna”. Przez poprawę efektywności energetycznej wspomagamy przedsiębiorstwo w jego działalności. Można to porównać do specjalistów w dziedzinie HR pomagającym ludziom w organizacjach usprawnić swoje działania, lub do specjalistów w dziedzinie IT usprawniających struktury organizacyjne i informację.
Sprawność jest definiowana jako stosunek energii otrzymanej na wyjściu układu do energii dostarczonej na jego wejście, jest zatem zawsze mniejsza od jedności. Celem efektywności energetycznej jest optymalizacja maszyny i uzyskanie poziomu sprawności możliwie najbliższego jedności. Jednocześnie należy upewnić się, że wzrost sprawności nie zostanie pochłonięty (prawdopodobnie niepotrzebnie) przez zwiększenie wielkości urządzenia. Typowym przykładem może być podwojenie przekątnej ekranu, które powoduje czterokrotne zwiększenie zużycia energii.
Podobnie, zarządzanie efektywnością energetyczną oznacza, że energia nie jest tracona w procesie a zużycie energii jest optymalizowane. Efektywność zużycia energii może zostać obniżona, jeżeli wszystkie urządzenia są uruchomiane jednocześnie, co wymaga bardzo dużego poboru mocy. Zapotrzebowanie mocy można wtedy obniżyć przez załączanie urządzeń zgodnie z zaplanowaną sekwencją. Takie podejście ma oczywiście wpływ na procesy technologiczne i pobieraną moc (a zatem na rachunki za energię), ale także na planowanie inwestycji u dostawców energii elektrycznej, a w konsekwencji przekłada się mniejszą moc zainstalowaną elektrowni.
Edukacja
Edukacja niewątpliwie odgrywa istotną rolę, jednak swoim zasięgiem nie może objąć całego rynku – byłby to niekończący się proces ustawicznego szkolenia milionów projektantów, instalatorów i końcowych użytkowników. Jest jednak niezbędne, aby użytkownicy byli świadomi potrzeby obniżania zużycia energii poprzez zmianę swoich nawyków, bez znaczącego wpływu na swój komfort.
Obecnie istnieje tendencja do koncentrowania działań na rzecz efektywności energetycznej na produktach i podzespołach, natomiast niewiele uwagi poświęca się ich łącznemu oddziaływaniu na całkowitą sprawność układu. Jednym z rozwiązań umożliwiających osiągnięcie podejścia systemowego byłoby wprowadzenie tego problemu do nauczania w uniwersytetach i szkołach wyższych i ukazanie jak całościowo postrzegać dobór elementów/produktów. Dopóki nie ugruntuje się filozofia patrzenia na samochód, jako całość a nie na to z czego jest zbudowany – przyjęcie bardziej “kontrolowanego” podejścia, polegającego na specyfikowaniu efektywności energetycznej tylko elementów/produktów zamiast oceny wpływu ich wyboru na całkowitą sprawność systemu – będzie zawsze łatwiejsze.
Regulacja
W związku z drażliwą kwestią regulacji, pojawia się naturalna/fizyczna bariera dla uregulowania sprawności całego systemu. Silnik elektryczny przetwarza energię ze znacznie lepszą sprawnością niż silnik wewnętrznego spalania. Nie oznacza to jednak, że można wprowadzać uregulowania dla sprawności samochodu przyjmując sprawność samochodów elektrycznych jako wartość odniesienia. Każdy produkt jest kompromisem między właściwościami (jak np. sprawność) a ceną zakupu. Podejścia regulacyjne są przy tym mało efektywne, szczególnie regulacja nakazowa. Na kogo można nałożyć obowiązek uzyskania sprawności systemu i jaki będzie sposób weryfikacji?
Systemy zarządzania energią
Czy system zarządzania energią może przynieść rozwiązanie? Jest to systemowy sposób działania celu zapewnienia efektywności energetycznej, wkomponowania tych działań w politykę organizacji i wyznaczenia osobnego menadżera ds. energii. Silne powiązanie użytkowania energii z zarządzaniem energią oraz regulowanie PRAKTYKI zarządzania energią, przy jednoczesnym zapewnieniu zachęt finansowych, może być skutecznym i ekonomicznie opłacalnym rozwiązaniem.
Natomiast pytanie czy system zarządzania energią powinien być nie tylko kompleksowy, ale także obowiązkowy, z odpowiednimi zachętami a także karami za niespełnienie warunków, byłoby zbyt daleko posunięte. Z pewnością istnieje jednak potrzeba pełnego wdrażania systemów zarządzania energią (np. Artykuł 8 “Audyty energetyczne i systemy zarządzania energią” Dyrektywy 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej). Krótko mówiąc, potrzebna jest zarówno strategia przyciągania (“pull”) i popychania (“push”). Ludzie na ogół nie pragną uczyć się samodzielnie, natomiast regulacje, których przyjęcie zaniedbują, także nie są pomocne.
Perswazja i zachęcanie (tzw. “nudging”)
Czy perswazja i zachęcanie (tzw. “nudging”) może być – oprócz lub równolegle z strategią “popychania i przyciągania” – wykonalną alternatywą? Teoria “nudgingu” jest koncepcją, w której pozytywne umacnianie i pośrednie sugestie mogą doprowadzić do niewymuszonego osiągnięcia zgodności z wymaganiami. “Nudging” jest w coraz większym stopniu stosowany w celu wpływania na motywy, zachęty i podejmowanie decyzji przez grupy lub poszczególne osoby, co najmniej tak skutecznie – o ile nie bardziej, niż polecenia, ustawodawstwo lub egzekwowanie.
Oto kilka przykładów:
http://www.inudgeyou.com/out-of-sight-out-for-mind-the-invisible-price-o…