Coraz szersze wdrażanie źródeł energii pracujących w sposób nieciągły, generacja rozproszona i spodziewana dalsza elektryfikacja, stawiają szereg wyzwań przed operatorami systemów dystrybucyjnych (OSD) i przesyłowych (OSP) związanych z bilansowaniem dostaw i zapotrzebowania. Wzrastające zainteresowanie redukcją zapotrzebowania i przesunięciem obciążenia, zaowocowało dyskusjami o tym, w jaki sposób można najlepiej wykorzystać dynamiczne kształtowanie cen energii do zachęcenia odbiorców energii w gospodarstwach domowych do zmiany swoich nawyków użytkowania energii, a konkretnie przesunięcia (i redukcji) poboru energii. Zachęcanie odbiorców końcowych do obniżania zużycia energii w godzinach szczytu może zapobiec konieczności rozbudowy sieci i tym samym przynieść znaczną oszczędność kosztów. Jeżeli chodzi o samych odbiorców, to zachęty w postaci dynamicznych cen energii mogą dać im wgląd w ich własne wzorce użytkowania energii i wiążące się z nimi koszty. Pomoże im to uzyskać lub utrzymać kontrolę nad zużyciem energii, może przynieść oszczędność kosztów, pozwoli upewnić się, że zmiana nawyków zadziałała oraz pozyskać poparcie w motywowaniu innych członków gospodarstwa domowego do redukcji zużycia energii, a także osiągnąć inne korzyści, jak poprawa komfortu, klimatu we wewnętrzu, wpływ na zdrowie i aspekty społeczne. Ponadto, większa świadomość zmiennych cen energii elektrycznej może zachęcać do przyjęcia bardziej proaktywnej roli jako odbiorców i producentów energii. W skali ogółu społeczeństwa, redukcja i przesunięcie obciążenia mogą służyć celom środowiskowym (jeżeli np. umożliwia to bardziej zdecentralizowaną generację energii odnawialnej) oraz celowi społecznemu, jakim jest utrzymanie stabilności systemu energetycznego.
Cel badawczy i przedmiot badania
Holenderscy operatorzy systemów dystrybucyjnych, którzy są żywotnie zainteresowani przesunięciem obciążenia szczytowego, oraz (mniej) zainteresowani obniżeniem poboru mocy, zapytują jak zaprojektować dynamiczne kształtowanie cen, w taki sposób, aby jak najskuteczniej zachęcać odbiorców energii w gospodarstwach domowych do zmiany swoich nawyków użytkowania energii. Wstępne pytanie badawcze zostało, zatem sformułowane następująco:
Które podejścia do dynamicznego kształtowania cen (będącego połączeniem bodźca w postaci cen dynamicznych, technologii i sprzężenie zwrotnego) najskuteczniej działają w Holandii, wobec których odbiorców końcowych i w jakich warunkach?
Niniejsze studium koncentruje się na energii elektrycznej, przesunięciu obciążenia szczytowego i obniżeniu poboru energii. Raport ten opiera się przeglądzie istniejących opracowań i programów pilotażowych, zawierających informacje o wpływie bodźców cenowych na przeniesienie i/lub obniżenie zużycia energii na poziomie gospodarstw domowych. Celem tego przeglądu jest rozpoznanie, jaki rodzaj podejścia działa najlepiej, wobec kogo, w jakim kontekście i w jakich warunkach. Uwzględniając te warunki koncentrujemy się na tym, co będzie najlepiej działać w warunkach holenderskich i jaką rolę mogą i/lub powinni odegrać operatorzy systemów dystrybucyjnych. W uzupełnieniu niniejszego raportu opracowaliśmy także stopniowe podejście do zaprojektowania zarządzania stroną popytową, złożonego z kilku zasadniczych komponentów, które mogą być w różny sposób łączone, zależnie od charakterystycznych cech końcowego odbiorcy energii. Zamiast projektowania w oparciu o wybrany bodziec cenowy lub technologię, odwróciliśmy ten proces i przyjęliśmy końcowego odbiorcę, jako punkt wyjściowy procesu projektowania podejścia opartego na dynamicznym kształtowaniu cen. Podejście stopniowe, ukierunkowane na końcowego odbiorcę energii, oraz towarzyszący dokument informacyjny, zostały oddzielnie opublikowane w języku holenderskim, jako kolejne dokumenty po niniejszym raporcie.
Na podstawie przeglądu mechanizmów cenowych, technologii, sprzężenie zwrotnego, zachowań i segmentacji można wyciągnąć 10 istotnych wniosków:
- Taryfa wielostrefowa, z kilkoma wariantami cenowymi w ciągu dnia, w połączeniu z krytyczną ceną szczytową (CPP) w ciągu kilku dodatkowych dni w roku, jest w najbliższej przyszłości najbardziej obiecującym rozwiązaniem dynamicznego kształtowania cen w Holandii.
- Koncentrowanie się wyłącznie na przesunięciu obciążenia stwarza ryzyko zwiększenia całkowitego obciążenia. Jeżeli, np. taryfa pozaszczytowa będzie zbyt niska w porównaniu z taryfą szczytową, to może powodować zwiększenie zużycia.
- Teoretyczna możliwość przesunięcia i redukcji obciążenia niewiele mówi nam o faktycznym zaistnieniu przesunięcia i redukcji. Zależy to od końcowego odbiorcy energii. Tryb życia ma silny wpływ na faktyczne stosowanie przesunięcia i redukcji obciążenia.
- Ludzie nie są motywowani wyłącznie zachętami cenowymi. Motywacje związane ze środowiskiem naturalnym – „potrzeba wniesienia swojego wkładu”, kontrola, komfort, łatwość i dobre samopoczucie, są również ważnymi czynnikami motywującymi.
- Jedno, uniwersalne podejście dociera do maksimum 30% końcowych odbiorców, przy bardzo zróżnicowanej odpowiedzi w obrębie tej grupy. Jeżeli celem jest także dotarcie do pozostałych 70%, potrzebne jest podejście zróżnicowane.
- Oddziaływanie poprzez taryfy wielostrefowe jest ukierunkowane na zachowania nawykowe. Krytyczne ceny szczytowe i rabaty za godziny szczytu (PDR) dotyczą rzadziej występujących zachowań.
- Przesunięcie obciążenia można uzyskać bez stosowania specjalnej technologii (wystarczą magnetyczne nalepki na lodówkę i kalendarz). Dodatkowe możliwości techniczne, jak np. wyświetlacz domowy, zwiększają jednak wskaźnik odpowiedzi.
- Odbiorcy wysoko cenią ułatwienia, takie jak kalendarz, magnetyczne nalepki na lodówkę, oraz częste i szczegółowe rachunki za energię.
- Różne segmenty odbiorców potrzebują odmiennych, indywidualnie dostosowanych działań, będących połączeniem dynamicznego mechanizmu cenowego, technologii i sprzężenia zwrotnego.
- Indywidualnie dostosowane podejście i dobrowolne uczestnictwo mają duże znaczenie dla uniknięcia dyskryminacji (i sabotażu).
Najważniejsze wnioski
- Studium koncentruje się na energii elektrycznej, przesunięciu poboru i redukcji obciążenia.
- Raport ten opiera się przeglądzie istniejących opracowań, przeglądów i programów pilotażowych, zawierających informacje o wpływie bodźców cenowych na przesunięcie i/lub obniżenie zużycia energii na poziomie gospodarstw domowych.
- Jego celem jest rozpoznanie, jaki rodzaj podejścia działa najlepiej, wobec kogo, w jakim kontekście i w jakich warunkach.
- Podaje 10 istotnych wniosków opartych na przeglądzie mechanizmów cenowych, technologii, sprzężenia zwrotnego, zachowań i segmentacji.