Współczesne systemy energetyczne wymagają modernizacji i przystosowania do nowych warunków ich funkcjonowania w gospodarce, wynikających z wciąż rosnącej liczby dołączanych odbiorców, ograniczonych rezerw systemowych i coraz popularniejszej generacji rozproszonej, opartej o źródła odnawialne. Wspomniane czynniki powodują zmiany w rozpływach mocy w systemie energetycznym i jego obciążeniu, dlatego też powstaje konieczność wprowadzenia w nim elementów dynamicznego zarządzania zasobami mocy, optymalizacji jej użytkowania oraz monitorowania i poprawy jakości zasilania odbiorców.
Kwestie te leżą u podstaw idei inteligentnych systemów elektroenergetycznych – Smart Grid, która jest w ostatnich latach tematem licznych debat branżowych, zarówno w aspekcie narzędzi technologii energetycznych i elektrycznych, jak i niezbędnych w jej realizacji systemów teleinformatycznych oraz standardów komunikacyjnych .
Pierwszym etapem realizacji sieci inteligentnych są systemy zdalnego opomiarowania odbiorców – tzw. Smart Metering, składające się z takich elementów jak: elektroniczne, inteligentne liczniki energii elektrycznej i ewentualnie innych mediów, infrastruktura komunikacji i transmisji danych, bazy danych i systemy zarządzania nimi, z komunikacją dwukierunkową. Dzięki nim możliwe jest przesyłanie danych od głównego i lokalnego dostawcy energii do odbiorców (parametry zasilania, parametry jakościowe dostarczanej energii itp.) oraz od odbiorców do dostawców (poziom zapotrzebowania na energię, zużycie energii, błędy, problemy itp.). W ten sposób tradycyjni klienci/odbiorcy stają się tzw. odbiorcami aktywnymi, a w przypadku zainstalowania źródeł odnawialnych – prosumentami, pełniącymi w systemie energetycznym rolę odbiorcy i dostawcy. Są oni zainteresowani możliwościami aktywnego zarządzania poziomem i okresami poboru mocy z systemu energetycznego (wyłączanie odbiorników w tzw. szczycie poboru; ustalenie maksymalnych poziomów poboru mocy; różnicowanie taryf itp.) oraz warunkami produkcji i wprowadzenia energii do systemu. Trzeba też pamiętać, że odbiorcy zlokalizowani są zwykle w różnego typu budynkach (domy prywatne, bloki mieszkalne, biura, obiekty przemysłowe, centra handlowe i rozrywki itp.), które najczęściej wyposażone są już w określony rodzaj infrastruktury sieciowej i komunikacyjnej, a coraz częściej też systemy automatyki budynkowej lub/i przemysłowej, systemy zarządzania budynkiem – BMS. Dotyczy to w szczególności budynków biurowych, komercyjnych i użyteczności publicznej. Infrastruktura ta jak się okazuje, może być wykorzystana jako element inteligentnych systemów monitoringu i opomiarowania. Dlatego też coraz częściej pojawiają się rozwiązania komunikacyjne i urządzenia pomiarowe wykorzystujące standardy automatyki budynkowej, pozwalające na integrację pomiarów z systemami zarządzania, sterowania i monitoringu – BMS. Na poziomie bezpośredniej obsługi klientów proponuje się również tworzenie lokalnych sieci wymiany informacji – HAN (Home Area Network). W artykule przedstawiono między innymi jedną z koncepcji tego typu rozwiązań, bazujących na standardach automatyki budynkowej LonWorks®, zrealizowaną przez zespół naukowy AGH w Krakowie, Wydziału Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej.
