W ramach działań statutowych, Stowarzyszenie na rzecz efektywności im. prof. Krzysztofa Żmijewskiego, przy wsparciu Europejskiego Instytutu Miedzi, na podstawie dotychczasowych doświadczeń, opracowali zasady jakim odpowiadać powinna zrównoważona polityka energetyczna, w tym PEP 2040.
Centralnym elementem europejskiej polityki energetycznej są różnorodne środki ukierunkowane na tworzenie zintegrowanego rynku energii oraz zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii i zrównoważonego rozwoju sektora energetycznego. Zgodnie z postanowieniami w ramach unii energetycznej z 2015 r. zostało zdefiniowane pięć najważniejszych celów polityki:
- zapewnienie funkcjonowania wewnętrznego rynku energii oraz zagwarantowanie połączeń międzysystemowych;
- zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii w Unii;
- promowanie efektywności energetycznej i oszczędności energii;
- promowanie rozwoju nowych i odnawialnych form energii, aby lepiej dostosować cele w zakresie zmiany klimatu do nowej struktury rynku i lepiej je z tym rynkiem zintegrować, a także promowanie badań naukowych, innowacji i konkurencyjności
- solidarność w polityce zewnętrznej
- infrastruktura energetyczna
W Polsce koncepcja zrównoważonego rozwoju została uznana za zasadę konstytucyjną. Art. 5 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2.04.1997 r. głosi, że „Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju”.
Budując naszą Politykę Energetyczną, należy koncentrować się na zrównoważonym systemie energetycznym, co obejmuje:
- wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
- politykę energetyczną ukierunkowaną na ochronę zasobów naturalnych,
- wzrost udziału generacji rozproszonej,
- integrację pomiędzy celami społecznymi, środowiskowymi i ekonomicznymi
Czytaj również: Bez odpowiednich inwestycji w sieci dystrybucyjne i przesyłowe, nie zapewnimy polskiej gospodarce właściwych warunków rozwoju
Podejście zrównoważone do PE oznaczać powinno, że rozwój gospodarczy kraju oraz ochrona środowiska powinny być traktowane łącznie. Takie podejście wymaga efektywnego wykorzystywania posiadanych zasobów energetycznych oraz pociąga za sobą konieczność wytwarzania energii w taki sposób, aby byt przyszłych pokoleń nie był zagrożony przez brak dostępu do źródeł energii lub przez dewastację środowiska naturalnego. Tym samym zależność pomiędzy wykorzystaniem surowców energetycznych a wzrostem gospodarczym danego kraju powinno oznaczać, spadek negatywnych dla środowiska skutków związanych z eksploatacją zasobów energetycznych.
Dążenie do wprowadzenia elementów zrównoważonego rozwoju w polityce energetycznej powinno podkreślać takie cele i wartości jak:
- przeciwdziałanie zmianom klimatu i bieżące rozwiązywanie ważkich problemów środowiskowych,
- promowanie efektywnego zużycia energii,
- zwiększenie konkurencyjności odnawialnych źródeł energii,
- rozwój wspólnego europejskiego rynku energii opartego na takich samych priorytetach ekologicznych.
Ważnym elementem w budowaniu polityki powinno być także uwzględnienie elementów już wskazanych m.in. w dokumencie „Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu”, która, określa trzy podstawowe priorytety:
- wzrost inteligentny (smart growth) odnoszący się do rozwoju opartego na wiedzy i innowacjach;
- wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu (inclusive growth) rozumiany jako wspieranie gospodarki charakteryzującej się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniającej spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną,
- wzrost zrównoważony (sustainable growth) oznaczający transformację w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, efektywnie korzystającej z zasobów i konkurencyjnej;
a także uwzględnienie długoterminowej strategii UE przedstawionej Komisję Europejską pod koniec listopada 2018, w której do 2050 roku Europa ma się stać neutralna dla klimatu. Wg KE strategia taka nie jest ideą, ale realistycznym planem opartym na już istniejących lub bliskich wdrożenia technologiach, a cały plan wymaga inwestycji w różnych dziedzinach gospodarki. Działanie takie ma przyczynić się do wzrostu gospodarczego, a udział OZE stanowić będzie 85 proc.
Przeczytaj także: Polityka energetyczna Polski 2040. Analiza kierunków najważniejszych zmian
Jak wskazują analizy, zapotrzebowanie na energię w Polsce w najbliższych kilkunastu latach będzie wzrastać, a zrównoważenie tego popytu przy konieczności spełnienia wymogów ochrony środowiska powinno zostać osiągnięte dzięki zwiększonej efektywności gospodarowania energią. Z tego też względu zarówno efektywność energetyczna, jak i rozwój odnawialnych źródeł energii powinny stać się ważnymi składowymi naszej polityki energetycznej.
Podsumowując, dotychczasowe doświadczenia wynikające z implementacji kolejnych „Polityk Energetycznych”, także wskazywane w publikacjach śp. prof. Krzysztofa Żmijewskiego oraz ekspertów współpracujących na bieżąco ze Stowarzyszeniem na rzecz efektywności im. prof. Krzysztofa Żmijewskiego wskazuje się, że:
- „Polityka” wymaga wiarygodnych założeń, na które muszą składać się zarówno ocena stanu początkowego jak i prognoza zmian warunków zewnętrznych niezależnych od rządu (jak może być);
- „Polityka” powinna proponować cele, które są możliwe do osiągnięcia, mierzalne i określone w czasie (zgodnie z nowoczesną koncepcja zarządzania SMART)
- „Polityka” powinna prezentować narzędzia (prawne, finansowe, podatkowe), za pomocą których jej cele będą realizowane
- „Polityka” powinna zawierać mechanizmy monitorowania, kontroli stopnia realizacji celów, co umożliwi ewentualne jej korekty
Wydaje się też zasadnym, że w kwestiach budzących wątpliwości technologiczne trzeba stosować metodę scenariuszową.
Autorzy:
Rafał Czaja – Prezes Zarządu, Stowarzyszenie na rzecz efektywności im. prof. Krzysztofa Żmijewskiego
Michał Ramczykowski – Prezes Zarządu, Europejski Instytut Miedzi
