Podejmowanie racjonalnych decyzji inwestycyjnych dotyczących energii jest złożonym zadaniem, niezależnie od tego, czy dotyczą one systemów energii odnawialnej (RES), czy efektywności energetycznej (EE).
Obowiązkową drogą postępowania w podejmowaniu każdej decyzji inwestycyjnej powinna być analiza kosztu cyklu trwałości (LCCA) połączona z oceną dostępnych opcji finansowania. Decydenci zwykle koncentrują się na znanych sobie programach finansowania nie uwzględniając alternatywnych środków finansowania, które mogą stanowić znaczącą wartość dodaną projektu inwestycyjnego.
LEASING/NAJEM
Istnieją dwa rodzaje leasingu. Jeżeli leasingodawca zachowuje własność, mówimy o leasingu operacyjnym. Jeżeli następuje przeniesienie własności na nabywcę leasing jest określany jako finansowy (kapitałowy). W obydwu przypadkach spłaty klienta pokrywają koszty urządzeń firmy leasingowej pomniejszone o niewielką wartość rezydualną, odsetki i koszty ubezpieczenia oraz zwrot z kapitału.
Czytaj: Źródła finansowania projektów OZE i efektywności energetycznej – część I
Leasing operacyjny nie jest ujmowany w bilansie przedsiębiorstwa, a opłaty leasingowe są traktowane jako wydatek w rachunku zysków i strat (P&L). W przypadku leasingu finansowego, leasingobiorca winien wykazywać w swoim bilansie leasingowane urządzenia jako aktywa oraz wartość bieżącą opłat leasingowych jako dług. Niektóre programy leasingu finansowego pozwalają klientowi na wykupienie systemu z chwilą wygaśnięcia umowy leasingowej.
Najem jest podobny do leasingu operacyjnego, z tą różnicą, że roczna opłata obejmuje koszty eksploatacji i obsługi projektu EE.
FINANSOWANIE PRZEZ DOSTAWCĘ
Finansowanie inwestycji przez dostawcę urządzeń lub usług występuje wtedy, gdy podmiot finansujący dostarcza dostawcy kapitał umożliwiający mu sprzedaż produktów bez natychmiastowej zapłaty. Ten sposób finansowania umożliwia producentowi sprzedaż swoich produktów przez ułatwienie zakupu klientowi. Leasing (lub najem) jest najbardziej rozpowszechnioną formą finansowania przez dostawcę.
OBLIGACJE
Kolejnym instrumentem dłużnym jest finansowanie poprzez emisję obligacji. Obligacje należą do kategorii dłużnych papierów wartościowych, emitowanych przez przedsiębiorstwa lub rządy, o kreślonym czasie trwania, które upoważniają obligatariusza do otrzymywania spłaty kwoty głównej i odsetek w regularnych ratach w okresie trwania obligacji. Strukturyzacja finasowania poprzez emisję obligacji nie jest łatwa. Ten sposób finansowania wymaga, aby projekt osiągnął, co najmniej ocenę zaliczającą go do kategorii inwestycyjnej. Agencje ratingowe kwalifikują obligacje do kategorii inwestycyjnej, gdy mają one niskie ryzyko niewykonania zobowiązania przez emitenta. W tym względzie ryzyko budowlane lub technologiczne musi być zminimalizowane lub wyeliminowane.
Zobacz też: Efektywność energetyczna i niższa emisja CO2 – raport DecarbEurope
Przykładem finansowania poprzez emisję obligacji, odpowiedniego dla projektów w dziedzinie poprawy efektywności energetycznej, jest emisja obligacji komunalnych dla miejskich projektów EE.
UMOWA O EFEKT ENERGETYCZNY
Finansowanie w trybie ESCO
Finasowanie projektów EE może być prowadzone za pośrednictwem przedsiębiorstw typu ESCO. ESCO jest przedsiębiorstwem usług energetycznych, które wspomaga inne przedsiębiorstwo w zidentyfikowaniu odpowiednich przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej oraz udziela pomocy w projektowaniu przedsięwzięcia, doborze wyposażenia/urządzeń, wdrażaniu, testach weryfikujących oszczędności energii oraz w eksploatacji i utrzymaniu ruchu (O&M).
Przedsiębiorstwo ESCO może oferować trzy rodzaje umów:
- Podział oszczędności: najbardziej rozpowszechniona forma. Przedsiębiorstwo spłaca ESCO z uzyskanych oszczędności, które są dzielone pomiędzy obydwie strony zgodnie z postanowieniami umowy (bez względu na to czy oszczędności okażą się wyższe czy niższe od spodziewanych). Nie ma kar dla ESCO za nieosiągnięcie pierwotnie szacowanych oszczędności.
- Gwarantowane oszczędności: ESCO gwarantuje osiągnięcie pewnego poziomu oszczędności. Jeżeli uzyskane oszczędności okażą się niższe od oczekiwanych, ESCO wypłaca różnicę. Jeżeli oszczędności będą wyższe, są dzielone między ESCO i przedsiębiorstwo zgodnie z umową.
- Model mieszany: jest połączeniem obydwu powyższych modeli. Oszczędności są dzielone między ESCO i przedsiębiorstwo zgodnie z postanowieniami umowy, ale jeżeli rzeczywiste oszczędności są niższe od oczekiwanych, ESCO musi zapłacić karę. Jeżeli oszczędności okażą się wyższe, są one dzielone według wcześniej uzgodnionego podziału procentowego.
Czytaj też: Sposoby na zmniejszenie zużycia i kosztów energii. Efektywność energetyczna to klucz
W tego rodzaju umowach nie zachodzi konieczność inwestowania ze strony klienta. Aktywa są własnością ESCO i są spłacane z uzyskiwanych z nich oszczędności. Na końcu umowy – zwykle jest to pięć do siedmiu lat, własność aktywów przechodzi na klienta. ESCO ingeruje, zatem w strukturę finansowania w dwóch aspektach: 1) ograniczenie początkowego nakładu inwestycyjnego potrzebnego klientowi lub użytkownikowi końcowemu w zamian za rozłożone w czasie płatności za usługę, oraz 2) pełnieniu funkcji pośrednika finansowego w uzyskaniu pożyczki bankowej. Czasami firmy ESCO oferują zabezpieczenie pożyczek, jeżeli same zajmują się finansowaniem projektów. W takim przypadku pożyczka jest ujęta w bilansie firmy ESCO, która jest narażona na ryzyko kredytowe końcowego użytkownika. Głównymi zaletami finansowania poprzez bilans ESCO są:
- Prostota: klient podpisuje z dostawcą usługi umowę na instalację, obsługę i naprawy systemu, w zamian za to dokonuje okresowe wpłaty
- Elastyczność: klient nigdy nie przejmuje własności systemu, która może być przniesiona na innego klienta/użytkownika, jeżeli klient nie chce dłużej płacić za usługę
- Przystępność: uniknięcie okresowych opłat i nieprzewidzianych wydatków.
FAKTORING / FORFAITING
Oznacza przeniesienie przyszłych należności jednego podmiotu (cesjonariusza – ESCO) na rzecz innego (instytucji finansowej). Pierwotny wierzyciel (ESCO) ceduje swoje roszczenia, a nowy wierzyciel (instytucja finansowa) zyskuje prawo roszczenia przyszłych należności od dłużnika. ESCO odsprzedaje przyszłe należności w zamian za jednorazową zdyskontowaną płatność.
Granty
Granty nie wymagają zwrotu – jest to bezzwrotna dotacja. Są przydzielane przez rządy i organizacje międzynarodowe w celu promowania projektów środowiskowych i rozwojowych. Przyznawane środki pieniężne są związane ze szczególnymi wymaganiami lub warunkami wykorzystania i ograniczeniami dotyczącymi ram czasowych. Granty są często stosowane jako zachęta do podejmowania inwestycji atrakcyjnych na nowych rynkach lub projektów, których oszczędności nie zostały jeszcze zweryfikowane. Subsydia rządowe mogą mieć również formę pożyczki uprzywilejowanej lub opodatkowania.
Pożyczka uprzywilejowana jest typem pożyczki o przedłużonych okresach spłaty, z zerową lub niską stopą oprocentowania, odroczonymi terminami spłaty krótkoterminowych odsetek i z zastosowaniem okresów karencji spłat. Opodatkowanie może być potężnym narzędziem stymulowania efektywności energetycznej przez dostarczanie zachęt w tego rodzaju projektach poprzez zwolnienia od podatku, systemy związane z podatkiem od zysku kapitałowego, podatkiem od nieruchomości, VAT i przyspieszonej lub swobodnej deprecjacji.
