Kampania na rzecz zwiększenia mocy przyłączeniowej instalacji elektrycznych w Polsce

Wstęp

Statystyki zużycia energii pierwotnej w krajach UE podają następujący podział głównych konsumentów, takich jak: budynki – 41%, transport – 31% i przemysł – 28%. W budynkach komercyjnych i mieszkalnych 85% energii elektrycznej wykorzystywane jest do ogrzewania oraz przygotowania ciepłej wody, a 15% to zużycie dla oświetlenia, wentylacji, klimatyzacji i innych urządzeń gospodarstwa domowego. Istnieje wiele europejskich standardów, norm i wytycznych dla instalacji elektrycznych w budynkach, zawierających aspekty, takie jak planowanie, obsługę i zabezpieczenie instalacji elektrycznej. Ze względu na stale podnoszący się standard życia, związany ze wzrostem powierzchni mieszkalnej, komfortem, liczbą instalacji i urządzeń gospodarstwa domowego, a przez to wzrostem konsumpcji (nowe obciążenia, różne charakterystyki obciążenia przez stosowanie np. energoelektroniki), standardy i wytyczne muszą być stale rozwijane i przystosowane do nowych warunków instalacji.

Celem artykułu jest analiza stanu normalizacji i przepisów w Polsce z wyszczególnieniem braków i potrzeb legislacyjnych, a następnie określenie warunków rozszerzenia istniejących wymagań w zakresie umownej mocy do wartości 20 kW w instalacjach budynków mieszkalnych. Działania obejmują dostarczanie informacji i wiedzy odpowiednim organom i grupom docelowym z zakresu ulepszania instalacji elektrycznych w budynkach mieszkalnych, wymogów technicznych oraz kryteriów umożliwiających ich osiągnięcie w oparciu o konieczność spełnienia celów polityki energetycznej.

Stan obecny

1. Ocena obecnego stanu normalizacji i przepisów dotyczących instalacji elektrycznych w budynkach mieszkalnych została przeprowadzona na podstawie analizy norm i standardów obowiązujących w Europie i Polsce. Przeanalizowano 15 norm europejskich, zwłaszcza niemieckich z grupy norm: DIN 18015, DIN VDE 0100, DIN 50160, RAL-RG 678, DIN 60669 oraz DIN VDE 0620. Ze strony polskiej zostało przeanalizowanych 7 przepisów dotyczących prawa budowlanego, prawa energetycznego i ich aktów wykonawczych oraz ustawa o ochronie przeciwpożarowej. Ponadto analiza objęła 43 polskie normy ze standardów przywołanych w aktach prawnych, normy Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP) i obowiązujące normy opracowane w Polskim Komitecie Normalizacyjnym (PKN).

2. Istnieje wiele standardów w Europie dotyczących powyższego tematu, jednak nie są one zalegalizowane w Polsce.

3. W przepisach i normach obowiązujących aktualnie na terenie Polski brak jest standardu regulującego wymagania dotyczące mocy przyłączeniowej instalacji elektrycznych w budynkach mieszkalnych, zwłaszcza uwzględniającego moc przyłączeniową na poziomie 20 kW. Brak jest precyzyjnych wymagań określających minimalne zapotrzebowanie na energię oraz wskaźników ilościowych i jakościowych (min/max) dla budynków mieszkalnych.

4. Jedyną normą, w której podaje się wartości mocy jest N SEP-E-002 „Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne w obiektach mieszkalnych. Podstawy planowania” [7]. W dokumencie określono wartości minimalne mocy zapotrzebowanej dla mieszkań lub budynków jednorodzinnych o podstawowym wyposażeniu:

• 12,5 kVA, dla mieszkań posiadających zaopatrzenie w ciepłą wodę z zewnętrznej centralnej sieci grzewczej,
• 30 kVA, dla mieszkań nieposiadających zaopatrzenia w ciepłą wodę z zewnętrznej sieci grzewczej,
• 7 kVA w przypadku instalacji modernizowanych, jako wariant zubożony, zwłaszcza w budynkach wyposażonych w instalację gazową, oraz podano współczynniki jednoczesności w zależności od liczby lokali użytkowych.

5. Norma N SEP-E-002 nie ma statusu polskiej normy. Zapisy normy nie zostały przywołane w żadnym akcie prawnym. Norma ma status „zasad wiedzy technicznej”, tzn. nie ma obowiązku stosowania jej zapisów.

6. Norma N SEP-E-002 została zatwierdzona w 2003 r na mocy decyzji prezesa SEP. Od tamtej pory nie była aktualizowana (aktualnie trwają prace nowelizacyjne).

7. Zgodnie z prawem obowiązującym w Polsce (tzn. z Prawem energetycznym [4] i jego aktami wykonawczymi [5] i [6]) osobą odpowiedzialną za określenie mocy zapotrzebowanej jest odbiorca energii elektrycznej. W żadnym z tych aktów prawnych nie podano wartości (min/max), dla budynków mieszkalnych, tak aby mogły pełnić swoją funkcje. Koszty związane z przyłączeniem do sieci elektroenergetycznej oraz późniejsze opłaty za pobór energii elektrycznej są uzależnione od wielkości mocy umownej, jaką poda odbiorca we wniosku o przyłączenie. Opłata za przyłącze jest naliczana za każdy [kW] mocy umownej i jest uzależniona od długości przyłącza.

Proponowane zmiany – potrzeba zwiększenia mocy przyłączeniowej

W celu zwiększenia obowiązującej mocy przyłączeniowej do 20 kW dla budynków mieszkalnych należy podjąć następujące działania:

1. Promowanie działań wspierających trendy wzrostu obciążenia (urządzenia domowe), nowe podmioty (mikro generatory, elektryczne pojazdy jako systemy generacji/obciążenia) i ich funkcje, m.in. prosument i ustawa o odnawialnych źródłach energii w sieciach niskiego napięcia. Uwrażliwienie podmiotów i regulatorów wpływających na trendy na potrzebę standardu.

2. Zaktualizować normę N SEP-E-002 [7], uwzględniając nowe wymagania i przyszłe obszary ustawy (aktualnie trwają prace nowelizacyjne). Działania mają na celu nadanie dokumentowi mocy prawnej i statusu standardu tak aby musiał być przestrzegany.

3. Uzupełnić/Współtworzyć aktualne przepisy, tzn.: [2], [3], [4] i [5], o sugerowaną wartość mocy przyłączeniowej 20 kW wraz z odniesieniem do zaktualizowanej normy N SEP-E-002.

4. Rozszerzenie/przyjęcie zaktualizowanej normy N SEP-E-002 w odniesieniu do europejskich norm i przepisów.

5. Przeprowadzić kampanię medialną promującą proponowane zmiany dla następujących grup docelowych: projektanci elektrycy, pracownicy zakładów energetycznych, pracownicy ministerstw i odbiorcy energii elektrycznej. Pokazać i promować korzyści płynące z korzystania z uaktualnionej normy N SEP-E-002, takie jak przykładowo: poprawa parametrów sieci niskiego napięcia (stabilność napięcia, zmniejszenie strat, zwiększenie niezawodności).

6. Głównym problemem odbiorców energii elektrycznej jest jakość energii (spadki napięcia) oraz brak zachowania selektywności w całym torze zasilania, co jest bezpośrednią konsekwencją zaniżania mocy przyłączeniowej.

7. Zdaniem autorów należy dążyć do ustalenia następujących standardów wyposażenia obiektów mieszkalnych w zakresie instalacji elektrycznych:

• nowe wskaźniki umożliwiające wyznaczenie mocy zapotrzebowanej w zależności od powierzchni mieszkania i standardu wyposażenia,
• liczba obwodów w instalacji elektrycznej,
• przekroje przewodów stosowane do przyłączania odbiorników,
• wartości prądów znamionowych zabezpieczeń stosowanych do zabezpieczenia obwodów oświetleniowych, gniazd wtyczkowych, kuchni elektrycznej itp.,
• zalecenia dotyczące rodzaju zabezpieczenia zalicznikowego, które gwarantowałoby zachowanie pełnej koordynacji zabezpieczeń z typowymi zabezpieczeniami stosowanymi do budowy instalacji elektrycznej,
• sposoby prowadzenia instalacji wewnątrz i na zewnątrz lokali mieszkalnych itp..

8. Wszystkie powyższe zapisy należałoby uwzględnić w normie N SEP-E-002 [7], co spowodowałoby zmianę mocy przyłączeniowej obiektu. Sugeruje się przeprowadzenie aktualizacji normy N SEP-E-002 w oparciu o normy niemieckie z grupy DIN 18015 [8] oraz DIN VDE 0100 [9], oczywiście po dostosowaniu ich zapisów do warunków krajowych.

Podsumowanie

1. Aktualnie w Polsce określenie wymagań dotyczących zapotrzebowania na energię danego obiektu leży w całości w gestii odbiorcy energii oraz zależy od technicznych możliwości przedsiębiorstwa energetycznego. Na podstawie wymaganej przez odbiorcę mocy przyłączeniowej przedsiębiorstwo energetyczne podaje parametry zabezpieczenia głównego, które pełni również rolę „ogranicznika” mocy. W celu ograniczenia wydatków przyszły odbiorca energii zaniża na etapie budowy obiektu swoją moc zapotrzebowaną w stosunku do zaleceń normy N SEP-E-002 [7]. Dlatego też zapisy normy N SEP-E-002 nie zostały w pełni wprowadzone na terenie Polski. Z punktu widzenia odbiorcy aktualny stan przepisów, tzn. bez podania wymaganej mocy przyłączeniowej, jest korzystniejszy. Powstające w Polsce budynki mieszkalne (jednorodzinne i wielorodzinne) mają różny poziom wyposażenia oraz powierzchnię mieszkalną, a co za tym idzie różne zapotrzebowanie na energię elektryczną.

2. Przepisy i normy obowiązujące na ternie Polski nie określają wskaźników ilościowych i jakościowych (min/max), które powinien spełniać obiekt budowlany, tak aby mógł pełnić swoją funkcje.

3. Głównym problemem odbiorców energii elektrycznej jest jakość energii (spadki napięcia) oraz brak zachowania selektywności w całym torze zasilania.

4. Jedynymi dokumentami, które bardzo precyzyjnie wyznaczają standardy budowy instalacji elektrycznych w budynkach mieszkalnych, są przepisy niemieckie, w tym normy z grupy DIN 18015 [8] oraz DIN VDE 0100 [9].

5. Zaleca się zaktualizowanie zapisów normy N SEP-E-002 [7] względem aktualnych standardów budowy instalacji elektrycznych (aktualnie trwają prace nowelizacyjne). W ramach aktualizacji należy uzupełnić zapisy normy o informacje dotyczące wymiarowania instalacji elektrycznych, opisane we wcześniejszej części dokumentu. Sugeruje się przeprowadzenie aktualizacji normy N SEP-E-002 w oparciu o normy niemieckie z grupy DIN 18015 [8] oraz DIN VDE 0100 [9], oczywiście po dostosowaniu ich zapisów do warunków krajowych.