Według obliczeń Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej (PKEE), koszty inwestycji w polski sektor energetyczny niezbędne do zrealizowania transformacji energetycznej sięgają od 179 do 206 mld euro. Unia Europejska oferuje więc środki, które nie wystarczą, by pomóc Polsce dokonać transformacji.
Proponowany przez Komisję Europejską budżet planowany na Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (FST) opiewa na 7,5 mld euro. Zdaniem PKEE, środki muszą jednak zostać znacznie powiększone, aby w pełni zaspokoić potrzeby finansowe związane z transformacją sektora energetycznego w Polsce.
Czytaj też: Miedź może odegrać kluczową rolę w procesie transformacji energetycznej
Główne oczekiwania PKEE po rozporządzeniu Komisji Europejskiej w sprawie Funduszu Sprawiedliwej Transformacji są następujące:
- Państwa członkowskie silnie uzależnione od węgla i o PKB per capita poniżej średniej unijnej potrzebują większego wsparcia z budżetu unijnego. Jakiekolwiek ograniczenie tego wsparcia, PKEE uznało za sprzeczne z celem istnienia Funduszu, który miał ułatwić osiągnięcie neutralności klimatycznej najsłabszym regionom UE.
- Zdaniem PKEE, Fundusz powinien mocniej wspierać transformację energetyczną w regionach mocno uzależnionych od węgla. W tym momencie wsparcie z funduszu jest dostępne dla różnych sektorów, nie tylko tych związanych z gospodarką węglową. Komitet uważa, że pieniądze powinny otrzymywać regiony, w których w górnictwie węgla kamiennego i brunatnego wskaźnik zatrudnienia wynosi nie mniej niż 50%.
- Liczba regionów, które mogą skorzystać z Funduszu powinna być pomniejszona. Pieniądze powinny otrzymać wyłącznie regiony górnicze stojące przed największymi wyzwaniami transformacji energetycznej.
- Fundusz nie powinien tylko wspierać inwestycji małych i średnich przedsiębiorstw, ale również inwestycje na większą skalę. Jest to uzasadnione tym, że inwestycje o małej skali wcale nie wiążą się ze znaczącymi korzyściami społecznymi i gospodarczymi płynącymi z możliwości tworzenia nowych miejsc pracy, jakie mogą stwarzać duże projekty OZE.
- Zgodnie z projektem rozporządzenia powołującego Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, regiony są odpowiedzialne za terytorialne plany sprawiedliwej transformacji i to im należą się pieniądze. Zdaniem PKEE powinny robić to władze centralne, odpowiedzialne za krajowe plany na rzecz energii i klimatu (KPEiK).
Fundusz Sprawiedliwej Transformacji to część koncepcji Europejskiego Zielonego Ładu (ang. European Green Deal). Pieniądze publiczne mają służyć m.in. ograniczaniu kosztów ryzyka związanego z prowadzeniem działalności przez przedsiębiorców, a także finansowaniu mechanizmu „sprawiedliwej transformacji”, który umożliwiłby ochronę praw i interesów grup społecznych (potencjalnie najbardziej poszkodowanych realizacją polityki klimatycznej Unii – w tym np. polskich górników).
Zgodnie z nową propozycją unijnego budżetu na 2021 rok, Polska otrzyma tylko połowę z 2 mld euro, które miały zostać jej przekazane z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (ang. Just Transition Fund). Niektórzy twierdzą, że jest to kara za niepodpisanie przez Polskę deklaracji dot. osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku.
Zobacz również: Polityka energetyczna Polski 2040. Analiza kierunków najważniejszych zmian
