Oddziaływanie na środowisko elektroenergetycznych linii przesyłowych wysokich i najwyższych napięć jest rozpatrywane najczęściej w odniesieniu do linii napowietrznych. Istotnie oddziaływanie linii napowietrznych jest różnorodne, a dotyczy miedzy innymi emisji pól elektromagnetycznych, hałasu i zakłóceń radioelektrycznych. Linie napowietrzne powodują także ograniczenia w wykorzystaniu terenu pod liniami, jak i w bezpośrednim jej sąsiedztwie, tworząc tak zwane strefy ograniczonego użytkowania.
Oddziaływanie linii kablowych na środowisko, ze względu na ich cechy konstrukcyjne, jest mniej różnorodne niż innych linii. Każdy kabel wysokiego napięcia jest wyposażony w żyłę powrotną stanowiącą ekran, który ogranicza praktycznie do zera emisję pól elektrycznych z kabla. Żyła powrotna wykonana z miedzi lub aluminium nie stanowi natomiast żadnego ograniczenia dla emisji pól magnetycznych, co biorąc pod uwagę stosunkowo małe odległości zakopanych kabli od powierzchni ziemi, może stanowić znaczne zagrożenie. Wartość natężenia pola magnetycznego może w niektórych przypadkach przekroczyć wartości określone jako maksymalne w aktualnie obowiązujących w Polsce przepisach i normach.
W przypadku zastosowania linii kablowych wysokich napięć przeznaczonych do przesyłu dużych mocy występują także inne oddziaływania na środowisko, nie występujące w przypadku linii napowietrznych. Takim zjawiskiem jest grzanie się gruntu wokół zakopanych kabli. Rozkład temperatur, jak i wartości bezwzględne tych temperatur, są głównie uzależnione od konfiguracji poszczególnych torów linii kablowych względem siebie oraz od odległości kabli w torze. W związku z tym, przekrój linii kablowej o równoważnej mocy przesyłowej z linią napowietrzną musi być większy ze względu na warunki chłodzenia.
Innym oddziaływaniem na środowisko, występującym w czasie wykonywania robót ziemnych na ogromną skalę jest trwałe zakłócenie przebiegu naturalnych cieków wodnych i zniszczenie pierwotnej struktury gleby.
W praktyce światowej w liniach kablowych WN (220 i 400 kV) stosuje się kable różnych typów o maksymalnych przekrojach do 1600 mm2. Jedyna opisana w literaturze linia prototypowa i eksperymentalna ma przekrój 3000 mm2.
W niniejszym opracowaniu wieloaspektowe analizy i obliczenia dotyczące emisji pól magnetycznych i rozkładu temperatur wokół kabli będą więc dotyczyły linii kablowych zastosowanych już w światowej praktyce i mających za sobą kilka lat bezawaryjnej eksploatacji. Natomiast porównania oddziaływania na środowisko linii kablowych i napowietrznych zostaną przeprowadzone dla linii Poznań – Ostrów 440 i 220 kV na odcinku Plewiska – Kromolice.
Rozwój systemu elektroenergetycznego oraz jego eksploatacja musi być zgodna z określonymi zasadami szeroko rozumianej ochrony środowiska. Zgodnie z Prawem Energetycznym bezpieczeństwo energetyczne to stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska. Natomiast świadczenie usług przez przedsiębiorstwa energetyczne nie może obniżać niezawodności dostarczania i jakości energii poniżej poziomu określonego w przepisach oraz powodować niekorzystnej zmiany cen lub stawek opłat za dostarczane paliwa gazowe lub energię i zakresu ich dostarczania odbiorcom przyłączonym do sieci, a także uniemożliwiać wywiązywanie się z obowiązków w zakresie ochrony interesów odbiorców i ochrony środowiska.
Ochrona środowiska – to nie tylko prowadzone różnego typu akcje ekologiczne, jak np. ochrona bociana białego, ale także zgodna z przepisami eksploatacji sieci elektroenergetycznej i urządzeń oraz realizowanie zadań inwestycyjno-remontowych w taki sposób, aby ich uciążliwość i wpływ na otaczające środowisko naturalne były jak najmniejsze.
Główne cele stawiane inwestycjom energetycznym określone są jednoznacznie. A Przepisy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych pod pojęciem sieci elektroenergetyczne określają:
- elektroenergetyczne linie napowietrzne wraz zainstalowanymi na nich łącznikami, zabezpieczeniami, ochroną przeciwporażeniową i przeciwprzepięciową;
- elektroenergetyczne linie kablowe wraz zainstalowanymi na nich łącznikami, zabezpieczeniami, ochroną przeciwporażeniową i przeciwprzepięciową;
- elektroenergetyczne linie, w których zastosowano przewody gołe, izolowane lub szynowe, ułożone na stałe w pomieszczeniach lub na zewnątrz pomieszczeń, wraz z osprzętem, tablicami i ochroną przeciwporażeniową – zwane również instalacjami;
- stacje elektroenergetyczne, stanowiące zespół urządzeń służących do przetwarzania i/lub rozdziału energii elektrycznej, znajdujących się we wspólnym pomieszczeniu lub ogrodzeniu albo umieszczonych na
- wspólnych konstrukcjach wsporczych.
Niezależnie, który element sieci jest rozpatrywany, każdorazowo wśród stawianych wymagań wymienia się:
- zwartość budowy (budowę kompaktową) czyli zmniejszenie wymiarów w porównaniu ze standardowymi rozwiązaniami technicznym stosowanymi dotychczas; przykładowo oferowane są stacje wysokich napięć zajmujące nawet o 60% mniej powierzchni niż rozwiązania klasyczne. Pozwala to nie tylko ograniczyć koszty wykupu gruntu, ale także ułatwia wybór optymalnej lokalizacji. Obiekt taki odgrywa zdecydowanie mniejszy negatywny wpływ na środowisko (nie tylko uwzględniając walory wizualne);
- wysoką jakość i niezawodność działania, dzięki stosowaniu między innymi: materiałów o wysokiej jakości (sprawdzanej na wielu etapach produkcji urządzenia), montowaniu z podzespołów, których jakość i niezawodność działania sprawdzana jest fabrycznie, opracowaniu prostych czynności montażowych i eksploatacyjnych (na tyle prostych, że nie mogą stwarzać możliwości popełniania błędów) oraz zaprojektowaniu wymiany elementów uszkodzonych poprzez prostą wymianę modułów (oczywiście także łatwo dostępnych i zapewniających parametry użytkowe urządzenia na poziomie nie gorszym niż notowany dla urządzeń standardowych);
- łatwość montażu w optymalnie skróconym czasie, obejmującym nie tylko czas instalowania danego elementu sieci, ale także czas potrzebny na wykonanie koniecznych badań odbiorczych;
- ograniczenie oddziaływania na środowisko rozumiane bardzo szeroko, także z uwzględnieniem akceptacji społecznej dla danego obiektu.
Wydaje się, że wiele lat temu konieczność rozbudowy sieci elektroenergetycznej zdecydowanie łatwiej była akceptowana przez społeczeństwo, a historyczny już widok – normalny wiele lat temu, obecnie raczej budziłby ostry społeczny sprzeciw. W ostatnich latach szeroko znane są przecież przykłady skutecznego blokowania nowych inwestycji energetycznych przez lokalną społeczność, a akceptację uzyskują tylko te obiekty energetyczne, które „wtapiają” się w otoczenie.
